Audycje muzyczne - klasa II/4 - Magdalena Krakowiak
AUDYCJE MUZYCZNE – praca pisemna
Tak jak pismo jest sposobem na opisanie czegoś bez użycia mowy, tak muzyka jest sposobem na opisanie emocji bez użycia słów (w przypadku muzyki instrumentalnej). Słuchając muzyki możemy poczuć radość, przypływ energii, smutek, spokój, a także muzyka może nam się z czymś skojarzyć, przywołać wspomnienia. To wszystko może się wydarzyć jedynie pod wpływem słuchanych dźwięków, bez opisu, bez słów, bez obrazu. A co się stanie, gdy do muzyki dołączymy właśnie słowa i film?
Zadanie będzie polegało na przeprowadzeniu muzycznego eksperymentu.
1. Zacznij od wybrania filmu, który zrobił na Tobie duże wrażenie. Co mam na myśli poprzez „duże wrażenie”? Najlepszy będzie film, który wzbudził w Tobie ogromne emocje, ale Ty decydujesz jakie: zachwyt, wzruszenie, radość, a może smutek w niektórych scenach.
Wszystko zależy od tego, jaki gatunek filmu Ty lubisz. Jeśli nie masz zupełnie pomysłu, to są moje propozycje, które będą nadawały się do tego zadania:
„Harry Potter” – dowolna część
„Duma i uprzedzenie” – „Pride & Prejudice” (2005 rok)
„Nietykalni” – „Intouchables” (2011 rok)
„Król lew”, „Herkules”, „Aladyn” i inne rysunkowe, stare bajki wytwórni Disney’a
„Piraci z Karaibów” – dowolna część
2. Jeśli wiesz już, jaki film będziesz omawiać, obejrzyj go (nawet jeśli dobrze go znasz) w taki sposób, żeby dobrze słyszeć muzykę w filmie – na słuchawkach lub głośnikach. W trakcie oglądania staraj się zapamiętać momenty, które wzbudzają w Tobie emocje. Następny punkt wykonaj dopiero po obejrzeniu filmu. 3. Przygotuj kartkę, na której będzie dużo miejsca do pisania. Podaj tytuł filmu, który omawiasz i krótko opisz, o czym jest. Następnie wybierz minimum dwie sceny z filmu, które wywarły na Tobie największe wrażenie i opisz je (jeśli chcesz, możesz opisać więcej, ale nie musisz). Gdy już to zrobisz, przejdź do następnego punktu.
4. Sceny, które zostały przez Ciebie opisane, obejrzyj uważnie (!) ponownie, tym razem przy wyłączonym dźwięku. Gdy już to zrobisz…
5. … wróć do tych samych scen, włącz odtwarzanie filmu, ale zamknij oczy i skup się na muzyce, która stanowi tło filmu. Postaraj się zaobserwować, jakie uczucia w Tobie wzbudza.
6. Teraz pora wrócić do kartki i pracy pisemnej. Zastanów się, jakie wnioski masz po przeprowadzeniu eksperymentu i zapisz swoje przemyślenia. Pamiętaj, że najcenniejsza w tej pracy jest Twoja opinia i zaangażowanie, nie wstydź się nimi podzielić.
Pytania pomocnicze:
Jaką rolę odgrywa muzyka w filmie?
Czy sceny obejrzane bez muzyki były dla Ciebie tak samo emocjonalne jak te z włączonym dźwiękiem?
Czy muzyka z filmu słuchana bez oglądania obrazu przywoływała w Tobie jakieś emocje?
Czy gdyby ktoś, kto nie zna tego filmu, usłyszał tą muzykę, mógłby odczuwać podobne
emocje co Ty w trakcie jego oglądania?
7. Na koniec sprawdź, kto jest kompozytorem muzyki w filmie, który opisujesz. Gdy poznasz nazwisko kompozytora sprawdź, czy nie tworzył muzyki także do innych filmów… Wyniki „śledztwa” zanotuj na końcu swojej pracy. Muzyka filmowa jest odrębnym gatunkiem muzyki, w którym utwory są komponowane specjalnie na potrzeby danego filmu i kompozytor wie, do jakich scen tworzy muzykę. Twórcy muzyki filmowej są tak samo nagradzani za udział w filmie, jak aktorzy, scenarzyści, reżyserzy i inni twórcy filmowi, m.in. przyznawane są najbardziej znane spośród nagród filmowych – Oscary. Najbardziej znanymi kompozytorami muzyki filmowej są: John Williams, Hans Zimmer, Ennio Morricone. W Polsce: Zbigniew Preisner i Krzesimir Dębski. Osobiście bardzo lubię i polecam utwory kompozytorów: Michael Nyman, Abel
Korzeniowski, Dario Marianelli. Jeśli oglądając jakiś film dojdziesz do wniosku, że podoba Ci się w nim muzyka (a warto zwracać na to uwagę!), możesz zapoznać się z jego ścieżką dźwiękową – od tego możesz zacząć słuchanie muzyki klasycznej, jeśli na co dzień do tej pory tego nie robiłeś/robiłaś! Ja dzięki zainteresowaniu się muzyką filmową odkryłam wielu ciekawych twórców i utworów, które są dla mnie emocjonalnie bardzo ważne.
Strony, na których znajdziesz potrzebne informacje:
https://www.youtube.com/ - Jeśli masz dostęp do Spotify lub Tidal, to oczywiście wyszukanie ścieżki dźwiękowej filmu jest najłatwiejsze, ale na darmowym Youtube da się znaleźć dobrej jakości nagrania. Wyniki wyszukiwania będą lepsze po wpisaniu tytułu filmu po angielsku oraz dodaniu „OST”, czyli Official Soundtrack. Jeśli już wiesz, jaki kompozytor napisał muzykę do filmu, w którym ona Ci się spodobała, wpisz jego nazwisko i sprawdź, czy inne utwory również nie przypadną Ci do gustu – możesz być zaskoczony/zaskoczona wynikiem takich poszukiwań!
https://www.wikipedia.org/ - na tej stronie szybciej znajdziesz informacje o kompozytorze muzyki w filmie, który Cię interesuje niż na popularnym Filmweb’ie, na której to stronie informacje o muzyce filmowej nie są łatwe do wyszukania. Wpisz w wyszukiwarkę nazwę filmu. Po wyszukaniu go w Wikipedii, po prawej stronie strony znajduje się tabelka, która uwzględnia najważniejsze informacje o filmie i jego twórcach, także o muzyce.
http://muzykafilmowa.pl/kompozytorzy.htm - Jeśli ten temat Cię zainteresował, tutaj możesz znaleźć więcej informacji.
Audycje Muzyczne - Materiał Powtórkowy cz. I
1. PODZIAŁ MUZYKI
Jeżeli bierzemy pod uwagę wykonawców muzyki, każdy utwór (bez względu na gatunek muzyczny) możemy przydzielić do jednego z poniższych rodzajów.
Muzykę dzielimy na:
a) Wokalną – gdy wykonawcą utworu jest śpiewak lub wielu śpiewaków, np. chór.
b) Instrumentalną – gdy muzyka wykonywana jest wyłącznie na instrumentach, np. utwór na fortepian solo, zespół instrumentalny lub orkiestrę.
c) Wokalno-instrumentalną – gdy w utworze bierze udział zarówno jeden lub więcej wokalistów oraz jeden lub więcej instrumentalistów, np. chór + Orkiestra, Solista-śpiewak + akompaniament fortepianu, wokalista muzyki rozrywkowej + podkład muzyczny.
2. ELEMENTY DZIEŁA MUZYCZNEGO
Elementy dzieła muzycznego to elementy składające się na utwór muzyczny. Można porównać je do składników na ciasto – jajka, mąka, cukier, masło… Kiedy wymieszamy ze sobą te składniki w konkretnych proporcjach, powstaje ciasto. Ciasta są różne, tak jak i utwory muzyczne są różne. Ważne są proporcje składników i to, jak je ze sobą połączymy. Tak samo jest w przypadku Elementów Dzieła Muzycznego – to są nasze muzyczne składniki, muszą znajdować się w każdym utworze – wypieku, ale od tego, w jaki sposób je połączymy, zależy jaki utwór otrzymamy.
Elementy dzieła muzycznego:
a) Rytm muzyczny – to zorganizowane następstwo wartości rytmicznych - krótszych i dłuższych, słabych i mocnych, ujętych w ściśle określone schematy, ugrupowania. Rytm dotyczy czasu trwania poszczególnych dźwięków i zależności między tymi dźwiękami. Schematy te „zamykamy” w taktach, które są podporządkowane metrum.
Jako ciekawostkę, a zarazem przykład na utwór złożony wyłącznie z rytmu, chciałabym Wam pokazać wodną perkusję – tradycyjną muzykę ludów Baka – grupy etnicznej z okolic Gabon i Kamerunu:
https://www.youtube.com/watch?v=ZNzX5t5S4Ls
b) Melodia - to szereg następujących po sobie dźwięków różnej wysokości, zorganizowany rytmicznie, stanowiący logiczną całość. Oznacza to, że każda melodia musi posiadać swój rytm, ponieważ każdy dźwięk trwa przez określony czas. A co się dzieje w przypadku, w którym utwór napisany jest na instrument o nieokreślonej wysokości dźwięku, np. werbel? W takim przypadku w tym utworze element – melodia nie występuje (nie ma też harmonii), ale będą występować pozostałe elementy.
c) Harmonia – szereg współbrzmień – akordów złożonych z trzech lub czterech dźwięków tworzących akompaniament do melodii. Harmonia ma ściśle określone zasady.
Oznacza to znów, że ten element dotyczy utworów, które operują dźwiękowo więcej, niż solową melodią – harmonia to akompaniament. Nawet jeśli nie ma jednej, wyodrębnionej linii melodycznej, ale wiele dźwięków współpracuje ze sobą, one są także rodzajem harmonii i podlegają jej zasadom.
d) Dynamika – czyli inaczej głośność, natężenie dźwięku. Dynamiki od najcichszej do najgłośniejszej:
Ppp -------pp-------p-------mp-------mf-------f-------ff-------fff
Piano pianissimo-------pianissimo-------piano-------mezzo piano-------mezzo forte-------forte-------fortissimo---------forte fortissimo
Do określenia zmiany dynamiki używamy np.
-crescendo, sempre piu forte, znak < : oznaczają stopniowe wzmacnianie, coraz głośniej
-diminuendo, decrescendo, znak > : ściszanie
A tutaj przykład na to, że utwór skomponowany wyłącznie na instrumenty perkusyjne nie melodyczne może być bardzo ciekawy. Przy okazji zwróćcie uwagę, jak wielkie znaczenie w tym utworze ma dynamika:
https://www.youtube.com/watch?v=6iuD3pSgBcw
e) Agogika – inaczej tempo w muzyce. Agogika często Wam się myli, więc pokuszę się o mały dowcip, który być może pozwoli w zapamiętaniu znaczenia tego terminu ☺
Gdy stoicie przy tablicy i nie nauczyliście się, pedagog się denerwuje, że robicie wszystko w wolnym tempie. Z języka greckiego, słowo agoge oznacza prowadzić, kierować – a samochodem możemy jechać w różnym tempie – szybko, wolno… Może takie skojarzenie pomoże?
Utwór Nikolaja Rimskiego-Korsakowa pt. „Lot trzmiela” jest spektakularny pod warunkiem, że jest wykonywany w możliwie najszybszym tempie. Słuchając go mamy mieć wrażenie, że słyszymy faktycznie szybki, bzyczący lot owada. Obecnie jest aranżowany i wykonywany na różnych instrumentach. Poniżej link do tradycyjnie wykonywanego utworu orkiestrowego, gdzie partie popisowe mają różne instrumenty, oraz do spektakularnego wykonania fortepianowej aranżacji przez Yuję Wang.
Orkiestra: https://www.youtube.com/watch?v=MW8asBxO4oI
Fortepian: https://www.youtube.com/watch?v=8alxBofd_eQ
Tempa wolne:
Grave – ciężko Largo – szeroko
Lento – powoli
Adagio – wolno
Tempa umiarkowane:
Andante – idąc
Andantino – idąc szybciej (małe kroczki ☺ )
Moderat – umiarkowanie
Tempa szybkie:
Allegro – prędko
Vivo – żywo
Presto – szybko
Do ścisłego określania tempa, prędkości wykonania utwory, służy metronom – taktomierz.
Tempo zasadnicze może w ciągu utworu lub jego części ulegać chwilowej zmianie, przyśpieszeniu lub zwolnieniu.
Accelerando (wym. aczelerando) = przyśpieszając
Allargando = rozszerzając, zwalniając
Ritenuto (rit.) = opóźniając, zwalniając, powstrzymując
Powrót do tempa zasadniczego oznaczamy:
Tempo primo = tempo pierwsze (pierwotne)
A tempo = wrócić do poprzedniego tempa
f) Artykulacja – czyli element, który opisuje to, jak „artykułujemy”, czyli jak wypowiadamy instrumentem - wykonujemy dźwięk. Sposób wykonywania dźwięku. Określenia artykulacyjne:
Staccato –odrywać Spiccato – bardzo ostre staccato (spiccato – pikantne staccato ☺ )
Portato – płynne oddzielanie dźwięków
Legato –łączenie dźwięków
Non legato –nie łączenie dźwięków
Pizzicato –szarpanie palcem o strunę
Con sordino – z tłumikiem Tremolo – szybkie powtarzanie dźwięku
Glissando – płynne, szybkie „przepłynięcie” przez wszystkie dźwięki skali instrumentu lub między podanymi dźwiękami
Więcej o artykulacji będzie w następnym arkuszu powtórzeniowym, w którym znajdą się informacje o instrumentach.
g) Forma muzyczna, czyli budowa formalna – pamiętasz z początku lekcji, jak porównaliśmy elementy dzieła muzycznego do składników na ciasto? Naszą masę na muzyczne ciasto
możemy wlać do różnych form. Składniki mogą pozostać te same, ale ciasto może mieć różny kształt czy budowę… I tym samym jest forma muzyczna. To po prostu budowa utworu.
Poznane formy: -Pieśń zwrotkowa -Forma ABA -Forma Ronda muzycznego
Więcej o formach muzycznych będzie w późniejszym arkuszu powtórzeniowym.
h) Kolorystyka, barwa dźwięku – dotyczy środków wykonawczych w danym utworze. Ta sama melodia wykonana na harfie i na trąbce będzie miała zupełnie inny charakter – ponieważ te instrumenty mają inną barwę dźwięku, harfa ma miękki dźwięk, a trąbka jasny, czasami ostry. Inny przykład: jeden utwór możemy na fortepianie zagrać różną barwą; możemy grać ostrym lub miękkim dźwiękiem. Barwa dźwięku dotyczy tego, jak my odbieramy dźwięk i jak jesteśmy w stanie go opisać. Barwa dźwięku wpływa na charakter utworu.
Zastanów się, jakich określeń użyć można do opisania barwy tego utworu:
https://www.youtube.com/watch?v=l0yRNQj2_tc
i) Wykonanie utworu:
A cappella – bez akompaniamentu Ad libitum – dowolnie Cantabile – śpiewnie Con amore – z uczuciem Sempre – stale Simile – podobnie (np. żeby w podobny sposób używać pedału fortepianowego w całym utworze) Tranquillo – spokojnie, sennie Dolce – słodko Con brio – z życiem Leggiero – lekko Marcato – podkreślając Subito – nagle, np. subito forte = nagle (z zaskoczenia) forte Tutti – wszyscy Utwór obrazujący zjawiskowe współdziałanie wszystkich elementów jest „Amerykanin w Paryżu” kompozytora Georga Gershwina. Słyszymy w nim klaksony samochodów, pośpiech, śpiew ptaków i wszystko, czego może doświadczyć człowiek zagubiony w wielkim mieście – to zależy już od Waszej wyobraźni.
Utwór jest jednym z obowiązujących na egzaminie końcowym z Audycji Muzycznych. Link do utworu:
https://www.youtube.com/watch?v=KU1X3Wut-k0